Prolife in Oost-Europa

03-02-2023

Samen met tientallen leiders van prolifeorganisaties binnen Europa waren we onlangs in Boekarest bijeen om van elkaar te leren en elkaar te bemoedigen. Mijn persoonlijke, voorgenomen doel was geïnspireerd te raken en op een aantal concrete vlakken goede ideeën opdoen voor Schreeuw om Leven. Achteraf moet ik met verwondering vaststellen dat het op een heel andere manier is gebeurd. God gaat Zijn eigen weg. Dat heb ik zelf geleerd in Boekarest, maar bleek ook uit hoe mensen hartstochtelijk zoeken naar het behoud van menselijk leven. En hoe dat werk ook gezegend wordt!

Een gesprek tijdens een lunch met collega-directeuren van prolifeorganisaties uit het zuiden en oosten van Europa: Servië, Noord-Macedonië, Roemenië en Griekenland schokte mij. In deze landen is het om allerlei redenen, heel andere dan in de Nederlandse context, ploegen op rotsen. Deze organisaties bevinden zich dan ook in een geheel andere positie dan Schreeuw om Leven. Ik noem een aantal elementen, waarbij gerealiseerd moet worden dat zij zich nauwelijks richten op maatschappijbeïnvloeding (zoals uitdragen van de boodschap in media en politiek), maar vrijwel volledig gericht zijn op hulpverlening.

Het eerste punt is dat men nauwelijks vrijwilligers heeft. Mensen zetten zich graag in voor de eigen familie. Maar neem een land als Servië dat nog maar net uit de ‘overleefstand’ komt. De oorlog in voormalig Joegoslavië dreigen we op enige afstand bijna te vergeten, maar is nog maar ruim twintig jaar geleden geëindigd. Dat maakt dat energie en tijd waren toegewijd aan de wederopbouw van de betrokken landen. Niettemin, en dat is knap, is men bezig om een Servië een nieuw opvanghuis te bouwen voor meisjes en vrouwen die onbedoeld zwanger zijn en niet kunnen terugvallen op een persoonlijk sociaal netwerk.

Ook blijken abortus en hulp bij onbedoelde zwangerschap nauwelijks thema’s te zijn binnen de kerken van deze landen. Soms zijn er priesters die vanuit hun pastorale praktijk en hart onbedoeld zwangere vrouwen verwijzen. Maar als thema komt het binnen de kerk niet aan de orde. Laat staan dat de kerken hun nationale prolifewerk financieel steunen. En dat raakt het volgende punt.

De financiële posities van veel prolifeorganisaties in het zuiden en oosten van Europa zijn niet te benijden. De (veelal oosters-orthodoxe) achterban is niet gewend om geld te doneren. Dat heeft enerzijds te maken met hun veelal niet rooskleurige financiële privésituatie. Maar het is ook een van de na-effecten van het communisme. Het communisme maakte meer kapot dan je lief was. Het heeft sociale, maar ook religieuze structuren vernietigd. Met als gevolg voor de prolifebeweging dat zij vooral zijn aangewezen op internationale geldschieters en toegewijde medewerkers die voor een laag salarisniveau het werk willen doen.

Ook lijkt het erop dat abortus misschien nog wel normaler is dan in Nederland. De verhalen dat vrouwen abortus hebben ondergaan, worden van de ene generatie overgedragen op de andere, dat logischerwijs een zeker normaliseringsproces teweegbrengt.

Bovendien is er nauwelijks christelijk-ethische doordenking. Wat zijn redenen om voor het leven te zijn? Verder dan wat bekende Bijbelteksten komt men niet. Het is voldoende om gedreven hun werk te doen, dat is prachtig om te zien. Maar materiaal in hun eigen taal dat verder gaat, is niet beschikbaar. Heel concreet benoemde de Noord-Macedonische directeur dat ze er eigenlijk geen flauw idee van heeft wat ze als christen van IVF zou moeten vinden. Het tekort aan christelijk-ethisch denken ervaart men als een pijnlijk gemis. 

Ik kwam de conferentie binnen om geïnspireerd te raken. Maar het liep anders. God riep me om ook anderen te inspireren en te helpen. Schuchter vroegen ze mij of ik volgende jaar op een prolifeconferentie voor Balkanlanden iets wilde komen vertellen over zoiets als een Bijbels-ethische waardebepaling van het ongeboren leven. ‘Maar sorry, we hebben geen geld voor een vergoeding.’ Juist deze opmerking maakt dat ik op het moment van schrijven van dit artikel met een diep gezegend gevoel in het vliegtuig zit, terug naar huis. Gezegend met de situatie in Nederland, met natuurlijk geheel eigen dynamische uitdagingen van het liberale denken en de assertiviteit van vrouwenrechtenorganisaties. Maar ook gezegend iets te kunnen doorgeven, om tot een zegen te zijn. Het zit niet in zo in ons reformatorisch denken om te zien hoe God je tot een zegen wil laten zijn. Maar het leidt tot diepe verwondering als je ervaart dat God je inschakelt in Zijn werk, ook wat het prolifewerk betreft in Europa. Bidt u mee om Gods voortgaande zegen?

Dit is de tweede bijdrage van Arthur Alderliesten, namens Schreeuw om Leven,  in een serie van drie in het blad 'Om Sions Wil', gepubliceerd op 25-11-2022.

Lees de eerste bijdrage hier!