?
Onbedoeld zwanger?
Onze jongste dochter van zes heet Beatrice. Beatrice – dat ‘brenger van zegen of geluk’ betekent – is in Europa een bekende naam. De Italiaan Dante voert haar op in zijn ‘La Divina Commedia’, ‘The Divine Comedy’. Daar krijgt Beatrice de taak Dante te begeleiden vanaf de hemelpoort tot aan God, nadat de dichter Vergilius Dante door de hel en de louteringsberg heeft gegidst. We kunnen ons de vraag stellen: waar komen we vrijheid tegen? Vrijheid kan vals, hels zijn, maar in haar wezen hemels is omdat de waarheid ons vrijmaakt (Joh. 8:32). De vraag naar vrijheid moet verbonden worden aan de vraag naar waarheid.
Door Arthur Alderliesten
Toespraak op congres van One of Us te Bruxelles, 7 mei 2022
Ook gepubliceerd in het Reformatorisch Dagblad, 9 mei 2022, http://www.rd.nl/artikel/974722-geen-europese-vrijheid-zonder-waarheid.
Vrijheid is een van de waarden die Europa zou moeten kenmerken. Vrijheid als beoogde Europese waarde behelst echter een cumulatie van een maximum aan individuele keuzemogelijkheden. En dat is een leugen. In een gemeenschap, ook als die Europa heet, grenst de vrijheid van de één aan de vrijheid van de ander. Alleen een verblindende ideologie van absoluut relativisme ziet dit niet en propageert deze onwaarheid.
Ik noem twee begrenzingen van de vrijheid. Een veel genoemde grens is verantwoordelijkheid. Vrijheid zonder verantwoordelijkheid vervalt in chaos, wanorde. Daar heerst het recht van de sterkste, van degene met de sterkste verbale vermogens. De vrijheid van de ene mens mag niet ten koste gaan van die van de andere mens. Het afnemen van de rechten van anderen kan nooit de essentie van vrijheid zijn.[1] Vrijheid voor abortus leidt tot vernietiging van onschuldig menselijk leven, net als het kweken van embryo’s ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek. En beslissingsruimte voor een arts om patiënten met dementie te kunnen euthanaseren is niet de vrijheid die Europa moet stimuleren. Worden de zwakken straks in naam van de vrijheid opgeofferd voor de gemeenschap? Het is een van de taken van de internationale prolife-beweging om leugens te ontmaskeren, ook van het absolute vrijheidsdenken.
Een tweede begrenzing van vrijheid brengt me bij de tweede naam van onze dochter: Emily. De naam Emily is afgeleid van eens Griekse woord dat ‘zacht’ of ‘vriendelijk’ betekent. Daarmee zijn we aangekomen in de sferen van de liefde. Onbegrensde liefde vormt de tweede begrenzing van vrijheid. Het is het tegenbeeld van ‘the survival of fittest’. Liefde gaat verder dan de ander vrijheid bieden. Liefde beschermt en koestert actief het kwetsbare: het ongeboren leven, gehandicapten, van zorg afhankelijke ouderen. Liefde zou het denken en handelen van de gemeenschap moeten stempelen. De Duitse theoloog Dietrich Bonhoeffer zei in een preek die hij in Londen heeft gehouden het volgende. “Zwakte is heilig, daarom wijden we onszelf toe aan de zwakken. Zwakheid is in de ogen van Christus geen onvolmaaktheid, maar eerder is sterkte onvolmaaktheid en zwakheid volmaaktheid (…) Niet de machtige mens heeft gelijk, maar uiteindelijk de zwakke mens.”[2]
Groei van vrijheid die samengaat met groei van verantwoordelijkheid betekent óók een gerichtheid op de waarheid, heb ik geleerd van Joseph Ratzinger, de voormalige paus, Benedictus XVI.[3] Vrijheid moet zich oriënteren op waarheid en kan niet om het christelijk geloof heen. Vrijheid bestaat niet uit de geleidelijke afschaffing van rechten en normen, maar uit de heiliging van onszelf, van ons normatief handelen, zodat het samenspel van vrijheden kan ontstaan dat overeenkomt met het wezen van de mens.[4]
Ons tijdperk van postmoderniteit en post-christendom wordt ook weleens geduid als ‘post-truth-era’. De tijd van de waarheid zouden we achter de rug hebben. Het idee dat er geen waarheid meer is, lijkt me echter een uiterste vorm van cynisme die slechts met hoop beantwoord kan worden. Is met Jezus Christus ook de cynische vraag van Pontius Pilatus gekruisigd: ‘wat is waarheid’? We moeten het lef hebben steeds opnieuw de vraag te stellen naar waarheid, naar waarachtigheid. Niet uit cynisme, maar uit de wil om het goede te doen.
Dat de waarheid vrijmaakt, wijst op Jezus Christus. En het spoort aan om als ProLife-beweging te staan voor de waarheid: voor een verantwoordelijk, integer omgaan met waarheid en waarachtig handelen.
De derde naam van onze dochter is ‘Anastasia’. Een Russische naam met Griekse wortels dat ‘opstanding’ of ‘verrijzenis’ betekent. Opstanding gaat over hoop. Er is hoop voor Europa, omdat Jezus Christus is opgestaan uit de dood. Hij heeft het leven, ook het lichamelijk bestaan, bevestigd door op te staan met een verheerlijkt lichaam. Omdat Christus zelf de waarheid is, heeft Hij ook de waarheid bevestigd. Daarom is ons leven een antwoord, omdat we bestaan door en in de wil van God. Over vrijheid gesproken. Het geloof in Christus maakt ons vrij. Met de hervormer Martin Luther weten we dat dit ook leidt tot gewetensvrijheid.[5]
Leven in een vrij Europa betekent wat mij betreft in elk geval twee dingen voor de Pro Lifebeweging ten aanzien van de waarheid:
Alleen zo zijn we allemaal Beatrices: brengers van hoop, geluk, zegen.
Niet alleen voor onze generatie, maar vooral voor onze zonen en dochters.
[1] Joseph Ratzinger/Benedictus XVI, Waarden in tijden van ommekeer, (Tielt: Lannoo, 2005), 55.
[2] Dietrich Bonhoeffer, London 1933-1935. Dietrich Bonhoeffer Werk (DBW) Band 13, (Gütersloh: Chr. Kaiser/Gütersloher Verlagshaus, 1994), 411.
[3] Joseph Ratzinger/Benedictus XVI, Geloof, waarheid en tolerantie. Het christendom en de wereldgodsdiensten. Vertaald door Janstje Post, (Tielt: Lannoo, 2008), 204, 207 e.v.
[4] Vrij naar: Ratzinger, Geloof, waarheid en tolerantie, 209.
[5] D. Martin Luthers Werke, “Von der Freiheit eines Christenmenschen,” in Kritisch Gesamtausgabe, WA, Bd. 7, Weimar 1897, 20-38.